Μιχαήλ Β. Σακελλαρίου –Η απόβαση του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο

Η απόβαση του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο καταλύτης για την αποδιοργάνωση της Ελληνικής Επανάστασης  (24 Φεβρουαρίου – 23 Μαΐου 1825) – Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης

Η απόβαση του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο

Οι δύο εμφύλιοι πόλεμοι των αγωνιζόμενων για ανεξαρ­τησία Ελλήνων (Ιανουάριος -Ιούνιος, Νοέμβριος – Δεκέμβριος 1824) είχαν ως αποτέλεσμα τον εθνικό διχασμό, τη διάσπαση της ηγεσίας και οικονομικές καταστροφές. Πολύ σύντομα μετά τη λήξη του δεύτερου εμφυλίου άρχισαν οι αποβατικές επιχειρήσεις του Ιμπραήμ πασά στην Πελοπόν­νησο (Φεβρουάριος – Μάιος 1825).

Αυτές οι επιχειρήσεις έγι­ναν καταλύτης για την αποδιοργάνωση του νεοσυσταθέντος ελληνικού κράτους. Η ελληνική κυβέρνηση μένει ανενεργή, πόσο μάλλον που ο Πρόεδρος του Εκτελεστικού Γεώργιος Κου­ντουριώτης, ο οποίος έχει αυτοδιοριστεί και αρχιστράτηγος, αναχωρεί από το Ναύπλιο για το στρατόπεδο της Μεσσηνίας. Ο Ιωάννης Κωλέττης παραμένει στην πρωτεύουσα και βυσσοδομεί εναντίον του Κουντουριώτη. Αυτός αποδεικνύεται τελείως ακατάλληλος για αρχιστράτηγος. Ιδιαίτερα βαραίνει η αδυναμία της κυβέρνησης να εφοδιάσει τα ρουμελιώτικα σώματα, που αντιμε­τωπίζουν τον εχθρό, με τρόφιμα και πολεμοφόδια. Στο στρατόπεδο απουσιάζει γενικός αρχηγός, οι οπλαρχηγοί αδρανούν και επικρατεί αταξία και απειθαρχία. Οι στρατιώτες περιφέρονται στα γύρω χωριά για να βρουν τροφή. Οι Πελοποννήσιοι αρνούνται να στρατολογη­θούν από τη στιγμή που οι αρχηγοί τους, και κυρίως ο Κολοκοτρώνης, βρίσκονται είτε φυλακισμένοι είτε κυνηγημένοι από την κυβέρνηση.

Ο συγγραφέας αποτυπώνει τα γεγονότα των τριών αυτών μηνών, μέρα με τη μέρα, μέσα από δημόσια έγγραφα, εκδεδομένα και ανέκδοτα, ημερολόγια και απομνημονεύματα αυτόπτων μαρτύρων.

Από τον πρόλογο του βιβλίου…

Η παρούσα μελέτη είναι παλαιά. Αρχίζοντας το 1939 και μέχρι της παραμονής της ιταλικής επίθεσης, πριν ξημερώσει η 28η Οκτωβρίου 1940, είχα ολοκληρώσει την έρευνά μου στα Γενικά Αρχεία του Κράτους, στις συλλογές εγγράφων της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας, της Εθνικής Βιβλιοθήκης και του Μουσείου Μπενάκη, καθώς και, για τη βιβλιογραφία, στις αθηναϊκές βιβλιοθήκες. Η επεξεργασία των πηγών και η σύνθεση των δεδομένων που είχα συγκεντρώσει προχώρησε με γοργό ρυθμό κατά το πρώτο έτος της γερμανικής κατοχής και τους αμέσως επόμενους μήνες.

Το καλοκαίρι του 1942 αποπεράτωνα τα κεφάλαια 1-2 και 4-22 και είχα μερικά κενά στα κεφάλαια 23-31, το τελευταίο των οποίων αφορά στην άλωση του Νεοκάστρου (11/23 Μαΐου 1825). Δεν απέμεναν παρά ένα η δύο κεφάλαια μέχρι και της μάχης στο Μανιάκι (20 Μαΐου / 1η Ιουνίου). Τότε ανέκοψα αυτό το πρόγραμμα με την πρόθεση να προσθέσω μετά το τέλος του πολέμου νέο υλικό από αιγυπτιακές και ευρωπαϊκές πηγές και να συμβου­λευθώ ξένη βιβλιογραφία. Τελικώς το εγκατέλειψα, όπως και άλλα έργα μου με νεοελληνικά ιστορικά θέματα, στρεφόμενος στην έρευνα της αρχαίας ελληνικής ιστορίας, στην οποία και επιδόθηκα έκτοτε συστηματικά.

Όλος ο φάκελος — αρχείο αποσπασμάτων από πηγές και βοηθήματα και διαδοχικά δακτυλόγραφα σχέδια — έγινε ένα δέμα που τοποθετήθηκε, χωρίς προοπτική ενδεχόμενης δημοσίευσης, σε κάποιον αποθηκευτικό χώρο. Αυτό το δέμα περνούσε από τα χέρια μου πότε πότε, εξαιτίας μετακομίσεων, αλλά ουδέποτε το άνοιξα. Έως ότου, το καλοκαίρι του 2007, βρήκα καιρό να επιθεωρήσω και να εκκαθαρίσω τα αρχεία παλαιών εργασιών μου. Τότε λοιπόν έκοψα τους σπάγγους με τους οποίους είχα δέσει τον Δεκέμβριο του 1942 αυτή τη δουλειά μου. Διατρέχοντας το πιο επεξεργασμένο δακτυλογράφο και διαπιστώνοντας ότι ήταν δημοσιεύσιμο έπειτα από λίγη ακόμη προσπάθεια, αποφάσισα να το εκδώσω, χωρίς να το αναδιαμορφώσω όπως ήθελα αρχικώς, βάσει αιγυ­πτιακών και ευρωπαϊκών πηγών — έργο ανέφικτο στη σημερινή ηλικία μου — επειδή, και όπως είναι, αξίζει να δημοσιευθεί για δύο μείζονες λόγους. Από τη μια μεριά, πρόκειται για μια ερευνητική εργασία που στηρίζεται κυρίως σε αρχειακές πηγές — και μάλιστα τελείως αναξιοποίητες — και αναδεικνύει τη σημασία τους. Από την άλλη, καταγράφει λεπτομερώς ένα σύνθετο σύνολο γεγονότων με κομβική σημασία για την πορεία της Ελληνικής Επανάστασης του 1821….

Μιχαήλ Β. Σακελλαρίου – Η απόβαση του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο καταλύτης για την αποδιοργάνωση της Ελληνικής Επανάστασης  (24 Φεβρουαρίου – 23 Μαΐου 1825)
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2012, 464 σελ.